İdman Psixologiyası: Uğurun Arxasındakı Gizli Güc

Bakı, 10 aprel, Tsport.az

İdman dünyasında yalnız fiziki hazırlıq kifayət deyil. Artıq bir çox mütəxəssislər və idmançılar uğurun açarının idman psixologiyası olduğunu vurğulayır. Bəs idman psixologiyası nədir, kimlər üçün vacibdir və hansı texnikalardan istifadə olunur? Psixoloq Elşan Erdoğan mövzu ilə bağlı fikirlərini bölüşüb.

İdman psixologiyası — idmançıların performansını artırmaq, zehni dözümlülük və fokuslanma bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün istifadə olunan psixoloji yanaşmalardır. Bu sahə, stress, həyəcan, motivasiya çatışmazlığı, aşağı özünəinam kimi problemlərin aradan qaldırılmasında mühüm rol oynayır.

Başqa sözlə, bu elm sahəsi “bədənin sərhədlərini aşmaq istəyən zehnin bələdçisidir”. Yəni, fiziki gücü düzgün istiqamətə yönəltmək üçün zehni proseslərin idarə olunmasını təmin edir.

---

İdman psixologiyası təkcə peşəkar idmançılar üçün deyil, aşağıdakı qruplar üçün də olduqca vacibdir:

• Peşəkar idmançılar: Təzyiq altında düzgün qərar vermək, stressi idarə etmək və motivasiyanı qorumaq üçün zehni hazırlıq şərtdir.
• Həvəskar idmançılar və yeni başlayanlar: Uğursuzluq qorxusu və motivasiya əskikliyi kimi hallar idmandan uzaqlaşdırır.
• Məşqçilər: İdmançının emosional vəziyyətini düzgün qiymətləndirə bilməli və onu psixoloji cəhətdən dəstəkləməlidir.
• Valideynlər: Uşaqlarına düzgün psixoloji mühit yaratmaq üçün bu sahəni bilməlidirlər.
• İdman komandaları və klublar: Komanda ruhu, motivasiya və məqsədə fokuslanma baxımından psixoloji dəstək vacibdir.

---

Tədqiqatlara görə, idmançının fiziki uğurunda zehni faktorların payı 50%-dən 90%-ə qədər ola bilər. Bu göstərici idman növündən və şəxsin fərdi xüsusiyyətlərindən asılı olaraq dəyişir.

Misallar:

• Basketbolçunun son saniyə cərimə atışlarını dəqiq yerinə yetirməsi
• Üzgüçünün nəfəsini düzgün tənzimləməsi
• Futbolçunun azarkeş təzyiqinə baxmayaraq doğru qərar verməsi

Bütün bu uğurlar yalnız fiziki məşqlərlə deyil, zehni idarəetmə ilə mümkündür.

---

1. Vizualizasiya (Zehni Canlandırma): İdmançı uğurlu performansı beynində canlandıraraq özünü ona uyğunlaşdırır.
2. Müsbət daxili danışıq: “Bacarıram”, “Hazıram”, “Davay, davam et!” kimi ifadələrlə özünəinam artırılır.
3. Nəfəs və rahatlama təlimləri: Stressi azaltmaq üçün nəfəs texnikalarından istifadə olunur.
4. Məqsəd qoyma: Qısa və uzunmüddətli məqsədlər idmançının motivasiyasını gücləndirir.
5. Diqqəti cəmləmə bacarığı: Xarici təsirlərdən uzaqlaşıb, yalnız oyuna fokuslanmaq öyrədilir.

---

Müasir idmanda *psixoloji dəstək artıq lüks deyil, zərurətdir. Uğur qazanan idmançıların arxasında psixoloji dəstək komandası da dayanır. Çünki yalnız fiziki hazırlıqla qalib gəlmək mümkün deyil — *zehni hazırlıq olmadan performans tam ortaya çıxmır.

Peşəkar və ya həvəskar olmağınızdan asılı olmayaraq, əgər idmanla maraqlanırsınızsa, idman psixologiyasına diqqət ayırın. Bu, sizi təkcə meydanda deyil, həyatın hər sahəsində uğura aparacaq.

Bahar Rüstəm